Sami kan een asielaanvraag indienen bij de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) in Brussel, maar ook :
Ze vult daarvoor een standaardformulier in en legt een korte verklaring af. Van zodra ze een aanvraag heeft ingediend, kan ze in een opvangplaats verblijven. Naast huisvesting krijgt ze daar ook voedsel, kledij, en maatschappelijke, juridische, medische en administratieve begeleiding.
Sami krijgt een verplichte plaats van inschrijving toegewezen, maar mag zich tijdens haar verblijf vrij in België verplaatsen.
DVZ registreert elke aanvraag en onderzoekt of ons land verantwoordelijk is voor de behandeling ervan. Als dat niet het geval is, mag ons land haar doorverwijzen naar andere Europese lidstaten.
Het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) onderzoekt de aanvraag. Sami wordt uitgenodigd voor een verhoor in de kantoren in Brussel via een oproepingsbrief. Ze wordt verhoord door een medewerker van het CGVS, en krijgt de kans haar verhaal te vertellen met de hulp van een tolk. Ook een advocaat en vertrouwenspersoon mogen aanwezig zijn tijdens het verhoor.
Het CGVS onderzoekt of haar verhaal overeenstemt met de werkelijkheid. Het geeft haar bovendien een voorlopige verblijfsvergunning tijdens de duur van het onderzoek. Sami kan via een formulier vragen de procedure stop te zetten voor het CGVS een beslissing heeft genomen, omdat de problemen in haar land van herkomst (in dit geval Syrië) niet langer bestaan, of omdat ze via een andere weg een verblijfsvergunning heeft verkregen.
Op basis van het onderzoek neemt het CGVS een beslissing, er zijn drie opties: Sami krijgt het vluchtelingenstatuut toegekend, het ‘statuut inzake subsidiaire bescherming’ of haar aanvraag wordt geweigerd.
De beslissing wordt genomen op basis van drie criteria:
Sami wordt erkend als vluchteling, ze kan dan in België verblijven zo lang ze wil. Naar haar land van herkomst kan ze niet terug, al kan ze wel toestemming vragen om voor een kortere periode terug te keren.
Als ze geen vluchtelingenstatuut krijgt, dan wel subsidiaire bescherming. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer er gevaar is voor de doodstraf of executie. In dat geval kan ze initieel enkel voor een beperkte periode in België verblijven. Ze moet een verblijfsdocument aanvragen bij het gemeentebestuur dat een jaar geldig is, al kan het document gewoon worden verlengd. Vijf jaar lang kan ze de Belgische nationaliteit niet aanvragen. Vijf jaar nadat ze haar asielaanvraag heeft ingediend, krijgt ze een andere status: ze mag dan ook voor een onbeperkte periode in België verblijven.
Een aanvraag kan geweigerd worden om verschillende redenen: omdat er bijvoorbeeld geen gewapend conflict is in het land van herkomst, de verklaringen ongeloofwaardig zijn, of een asielzoeker niet op het verhoor tijdens het onderzoek komt opdagen. Ook een asielzoeker die eerder al een aanvraag indiende en geen nieuwe bewijsstukken kan voorleggen, kan worden geweigerd.
Wanneer Sami’s aanvraag wordt geweigerd, kan ze beroep aantekenen bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RVV), die haar zaak herbekijkt. Het rechtscollege bevestigt, hervormt of annuleert de beslissing van CGVS. In het eerste geval kan Sami nog steeds een cassatieberoep indienen bij de Raad van State, in het tweede geval wordt de beslissing van CGVS gewijzigd, en in het laatste geval moet het onderzoek van CGVS opnieuw worden gevoerd.
Wanneer Sami’s aanvraag ook door RVV geweigerd werd, kan ze een cassatieberoep indien bij de Raad van State. Die gaat na of haar redenen voor dit beroep geldig zijn. Als ook hier haar aanvraag wordt geweigerd, is ze uitgeprocedeerd, en krijgt ze het bevel het land te verlaten.
De opvolging van het bevel om het land te verlaten, gebeurt door de gemeente. De gemeente krijgt een uitwijzingsbevel toegestuurd van DVZ, en roept asielzoekers op zich aan te melden met identiteitsdocumenten en pasfoto’s. Sami moet een identificatieformulier ondertekenen en op een tweede afspraak aantonen dat ze al moeite deed om terug te keren naar Syrië. Ze kan beroep doen op een vrijwillig terugkeerprogramma als ze financieel de terugtocht niet kan betalen. In dat geval regelt het REAB-netwerk voor haar een vliegtuigticket, begeleiding op de luchthavens en eventueel voor steun in Syrië zelf. REAB staat voor 'Return of Asylum Seekers ex-Belgium', zowel sociale diensten, vluchtelingenorganisaties en de Internationale Organisatie voor Migratie maken er deel van uit.
Wanneer Sami weigert het land te verlaten, wordt ze onder begeleiding het land uitgezet. De Algemene Inspectie van de politie is in dat geval verantwoordelijk voor gedwongen terugkeer.